Këto janë shenja se po vjen një krizë e rëndë

Një krizë e re botërore ka gjithnjë e më shumë gjasa të ndodhë. Recesioni do të ndodhë pothuajse me siguri, dhe të gjithë shpresojnë të shmangin stagflacionin.

Një recesion është një ngadalësim i aktivitetit ekonomik për një periudhë më të gjatë, zakonisht teknikisht zgjat dy tremujorë (gjysmë viti), por tashmë mund të deklarohet pas disa muajsh. Papunësia po rritet, produkti i brendshëm bruto (GDP) po bie, prodhimi industrial po tkurret dhe më pak po shitet në dyqane.

Stagflacioni është një situatë shumë më e vështirë, në të cilën recesioni shoqërohet me rritje të lartë të çmimeve në ekonomi, pra me inflacion. Problemi lind se politikat për të luftuar inflacionin e lartë në të njëjtën kohë përkeqësojnë recesionin, përfshirë papunësinë, dhe politikat për të zbutur recesionin përkeqësojnë problemin e inflacionit. Një situatë e pashpresë në të cilën për fat të mirë bota nuk është gjendur që nga vitet 70 të shekullit të kaluar.

Kohët e fundit, është folur gjithnjë e më shumë se një recesion ka të ngjarë dhe ka indikacione se do të ndodhë stagflacioni. Ka disa probleme makroekonomike që sugjerojnë këtë.

Rritja historike e çmimeve, rritja e inflacionit

Megjithëse bankat qendrore, Rezerva Federale e SHBA-së (FED), Banka Qendrore Evropiane (ECB) dhe Banka Britanike e Anglisë (BOE), shumica e tyre siguruan politikanët, ekonomistët dhe qytetarët në 2021 se nuk do të kishte inflacion në vitin 2022 të nivele historike.

Në maj, inflacioni në SHBA ishte 8.6 për qind krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar. Krahasuar me muajin prill, çmimet u rritën me 1 për qind, shumë më tepër se sa pritej. Kjo është norma më e lartë e inflacionit në 40 vitet e fundit, që nga viti 1981.

Mbretëria e Bashkuar ka një normë inflacioni prej 9 për qind, gjithashtu më e larta në 40 vjet. Në Gjermani, është 7.9 përqind, më i larti që nga fillimi i viteve 1970. Franca ka inflacionin më të lartë që nga mesi i viteve 1980, Italia më të lartën që nga vitet 1990, e kështu me radhë.

Në BE, shtetet baltike të Estonisë, Lituanisë dhe Letonisë janë veçanërisht të prekura, me norma inflacioni prej 16 deri në 20 për qind. Dymbëdhjetë vende anëtare të BE-së kishin një normë inflacioni prej më shumë se 10 përqind në maj.

6.8 për qind në Kanada, 7.65 për qind në Meksikë, 11.73 për qind në Brazil, 11.5 për qind në Kili, 58 për qind në Argjentinë, inflacioni është një problem i Amerikës Veriore dhe Jugore. Inflacioni jashtëzakonisht i lartë i Argjentinës mund të injorohet sepse nuk është aq inflacion si pjesë e një tendence globale, por inflacion për shkak të politikave veçanërisht të dobëta ekonomike që vendi ka "luftuar" për dekada.

Dhe pjesa tjetër e botës ka një problem me rritjen e çmimeve: India (7 për qind), Australia (7 për qind), Koreja e Jugut (5.4 për qind), Afrika e Jugut (5.9 për qind), Egjipti (13.5 për qind), Rusia (17 për qind), etj. Nga muaji në një muaj inflacioni i lartë përhapet në mbarë botën.

Ajo është nxitur kryesisht nga rritja e çmimeve të energjisë (naftë, gaz dhe energji elektrike) dhe ushqime. Edhe pse shumë besojnë se lufta në Ukrainë është fajtore për rritjen e çmimeve, fakti është se çmimet filluan të rriten shumë përpara mungesës së tij. Lufta në Ukrainë vetëm sa i shtoi benzinë ​​zjarrit.

Ngadalësimi i ekonomisë botërore

Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) vlerësoi në qershor 2021 se GDP-ja botërore do të rritej me 4,9 për qind në vitin 2022. Vlerësimi i fundit, nga fillimi i qershorit, është se rritja e GDP-së botërore në vitin 2022 do të jetë vetëm 2.9 për qind.

Vlerësimi i rritjes së GDP-së ka qenë në rënie në përputhje me rritjen e normës së inflacionit dhe në raportin e fundit të FMN-së përmendet edhe rreziku i stagflacionit. "Lufta në Ukrainë, bllokimi në Kinë, ndërprerjet në tregtinë botërore dhe rreziku i stagflacionit po frenojnë rritjen. Shumë vende do ta kenë të vështirë të shmangin një recesion", tha presidenti i Bankës Botërore, David Malpass.

Çfarë është stagflacioni?

Stagflacioni është një situatë në të cilën ekonomia është në të njëjtën kohë në recesion, që do të thotë se papunësia po rritet dhe GDP-ja po bie, dhe ka inflacion të lartë, gjegjësisht rritje të çmimeve. Ky është problem sepse në të kundërt politikat e përdorura për të luftuar recesionin dhe papunësinë rritin njëkohësisht normën e inflacionit, pra rritjen e çmimeve dhe politikat që përdoren për të luftuar inflacionin rrisin papunësinë dhe ulin rritjen e GDP-së.

Situata aktuale në botë të kujton shumë vitet 70, herën e fundit që lindi problemi i stagflacionit. Çmimet e lëndëve të para janë në rritje, veçanërisht të energjisë (naftë, gaz dhe energji elektrike), dhe kësaj i ka paraprirë një periudhë e gjatë politikash monetare ekspansive, të quajtura gjerësisht "shtypja e parave".

Ngushëllimi mund të jetë se disa gjëra në ekonomi janë më mirë se në vitet '70. Sistemi financiar është shumë më elastik, bota është më pak e varur nga nafta se 50 vjet më parë (që nuk do të thotë se nafta nuk është jashtëzakonisht e rëndësishme sot), ka një monedhë të përbashkët në Evropë, që do të thotë se vendet nuk do të konkurrojnë në zhvlerësimi i monedhave kombëtare.

Bankat qendrore kanë gjithashtu më shumë mjete sot për të luftuar stagflacionin, por është çështje vullneti. Megjithëse në letër ata janë më të pavarur në punën e tyre sot sesa në vitet 1970, reagimi i ngadaltë ndaj inflacionit është i dyshimtë.

Rritja e normave të interesit të bankës qendrore, kjo domosdoshmërisht ngadalëson ekonominë

Edhe pse u vu re inflacioni në mesin e vitit të kaluar, ai u mohua deri në nëntor. Fillimisht u tha se nuk do të kishte rritje të madhe inflacioni, gjë që rezultoi e gabuar, kështu që u pretendua se inflacioni ishte vetëm kalimtar dhe kjo doli të ishte e gabuar.

Banka Qendrore Evropiane (BQE) ka njohur më së voni ekzistimin e inflacionit të lartë nga të gjitha bankat kryesore qendrore dhe është shumë prapa në luftën kundër tij.

BQE njoftoi vetëm një rritje në korrik të këtij viti, për herë të parë në 11 vjet, në vetëm 25 pikë bazë (0.25 për qind).

Bankat qendrore po rrisin normat e interesit referencë për të luftuar inflacionin. Pas rritjes së normave të interesit të bankave qendrore, rriten edhe normat e interesit me bankat dhe institucionet e tjera financiare për qytetarët dhe kompanitë, huamarrja bëhet më e shtrenjtë dhe përfundimisht më pak e shpenzuar.

Për shkak të huamarrjeve më të shtrenjta, kompanitë investojnë më pak dhe qytetarët shpenzojnë më pak për mallra afatgjata si makina dhe prona të paluajtshme. Aktiviteti total ekonomik është në rënie, gjë që ul rritjen e GDP-së dhe rrit papunësinë, por ul inflacionin.

Çështja është se kompanitë dhe qytetarët shpenzojnë më pak, gjë që ul çmimet. Një recesion “artificial” po krijohet për të luftuar inflacionin. Rritja e papunësisë është një sakrificë e pranueshme për të frenuar rritjen e çmimeve.

Rritja e borxhit publik - një nga burimet e inflacionit

Kina dikur me borxhe të ulëta është ngjitur në pothuajse 70 për qind të borxhit publik në raport me GDP-në, ndërsa në vitin 2010 ishte vetëm 34 për qind e GDP-së. Borxhi total i Kinës, i cili përfshin, përveç borxhit publik, borxhin e kompanive dhe të popullsisë, ka arritur në të njëjtin nivel me borxhin e Shteteve të Bashkuara dhe eurozonës, i matur me pjesën e saj në GDP. /Naicionale/